Warszawski Festiwal Kutlury Bez Barier

Jean Sibelius - Łabędź z Tuoneli op. 22 nr 2 [10?] Siergiej Prokofiew - II Koncert fortepianowy g-moll op. 16 [30?] Przerwa [20?] Béla Bartók - Koncert na orkiestrę [40?] Trzy kompozycje koncertu powstały w ciągu pięciu dekad, a ich zestawienie ciekawie ukazuje intensywność stylistycznych przemian, jakie się w tym okresie dokonały. Łabędź z Tuoneli (1895), to część suity Lemminkäinen Sibeliusa na kanwie starofińskiego eposu, Kalewali. W neoromantycznym, bardzo ekspresyjnym duchu, przywołuje legendę o łabędziu (symbolizuje go sławne solo rożka angielskiego) przemierzającym krainę umarłych ? Tuonelę. Partytura ukończonego w 1913 r. II Koncertu fortepianowego Prokofiewa spłonęła podczas bolszewickiej rewolucji ? autor zrekonstruował ją po 10 latach od skomponowania, ale zarazem znacząco przerobił; wspominał żartem, że w zasadzie powinien to być IV Koncert (po Trzecim z 1921). Utwór nosi ciekawe ślady swoich dramatycznych losów, łącząc elementy stylów z różnych okresów twórczości Prokofiewa. Usłyszeć można go stosunkowo rzadko, gdyż uchodzi za dzieło arcytrudne dla pianisty i tylko nieliczni wykonawcy są w stanie się z nim zmierzyć. Koncert na orkiestrę Beli Bartóka, późne arcydzieło węgierskiego kompozytora, powstał w 1943 roku na zamówienie Koussevitzky Foundation. Premiera miała miejsce 1 grudnia 1944 z udziałem sławnej Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją Siergieja Kusewickiego i okazała się spektakularnym sukcesem. Przyszedł on jednak za późno i nie zmienił trudnej sytuacji kompozytora na wojennej emigracji w USA ? niecały rok później Bartók zmarł w biedzie i zapomnieniu. Koncert na orkiestrę okazać się miał jednym z jego ostatnich dzieł, także ? jednym z najpopularniejszych. Kompozytor złagodził tu swój muzyczny język, skłaniając się ku symetrycznej, klasycyzującej formie i większej brzmieniowej eufonii ? zarazem zachowując większość cech swego wcześniejszego stylu, z subtelnymi, lecz czytelnymi nawiązaniami do folkloru, supremacją elementu rytmicznego oraz barwną instrumentacją. Nazwa ?koncert? wskazuje tu na element solowego, wirtuozowskiego koncertowania, nie powierzony jednak jednemu instrumentowi, lecz różnym, a także ich grupom. Piotr Maculewicz